7 ขั้นตอนเตรียมรับมือแผ่นดินไหว สำหรับบุคคลทั่วไป

7 ขั้นตอนเตรียมรับมือแผ่นดินไหว สำหรับบุคคลทั่วไป

แผ่นดินไหวคือภัยพิบัติทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นโดยไม่อาจคาดเดาได้ และสามารถสร้างความเสียหายอย่างรุนแรงต่อชีวิตและทรัพย์สินได้ภายในไม่กี่วินาที แม้ว่าประเทศไทยจะไม่ได้ตั้งอยู่บนแนววงแหวนแห่งไฟ (Ring of Fire) โดยตรง แต่เราก็ได้รับผลกระทบจากแรงสั่นสะเทือนจากประเทศเพื่อนบ้านอยู่บ่อยครั้ง ซึ่งแรงสั่นสะเทือนเหล่านี้อันตรายอย่างยิ่งต่ออาคารที่ไม่ได้มาตรฐานหรือมีปัญหาโครงสร้างอยู่ก่อนแล้ว โดยเฉพาะปัญหา "บ้านทรุด" ที่พบเห็นได้บ่อยในหลายพื้นที่ การเตรียมความพร้อมจึงไม่ใช่แค่เรื่องของการเอาชีวิตรอดในขณะเกิดเหตุ แต่ยังรวมถึงการตรวจสอบโครงสร้าง และการ แก้ไขบ้านทรุด ให้แข็งแรงก่อนที่ภัยพิบัติจะมาถึง บทความนี้คือ 7 ขั้นตอนสำคัญที่ทุกครัวเรือนควรเตรียมพร้อม



ขั้นตอนที่ 1: ตรวจสอบความมั่นคงของโครงสร้างบ้าน

นี่คือขั้นตอนที่สำคัญที่สุดและต้องทำ "ก่อน" ที่จะเกิดเหตุ ภัยพิบัติจะเผยให้เห็นจุดอ่อนทั้งหมดของอาคาร

• สำรวจรอยร้าว: มองหารอยร้าวขนาดใหญ่บนผนัง, เสา, หรือคาน โดยเฉพาะรอยร้าวแนวทแยงมุม ซึ่งเป็นสัญญาณอันตรายว่าโครงสร้างกำลังรับน้ำหนักไม่ไหว

• ประตูหน้าต่างฝืด: สังเกตว่าประตูหรือหน้าต่างในบ้านเริ่มเปิด-ปิดยากขึ้นหรือไม่ เพราะนั่นอาจหมายถึงโครงสร้างอาคารกำลังบิดตัว

• พื้นลาดเอียง: ทดสอบโดยการวางลูกแก้วบนพื้น หากลูกแก้วไหลไปในทิศทางเดียวกันตลอด แสดงว่าพื้นกำลังทรุดเอียง



เมื่อแผ่นดินไหวมาเยือนบ้านที่กำลังทรุด

บ้านที่กำลังทรุดตัวอยู่แล้ว แม้เพียงเล็กน้อย ก็เปรียบเสมือนโครงสร้างที่อ่อนแอและรอวันพังทลาย เมื่อเกิดแรงสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหว แม้จะเป็นเพียงแรงสั่นสะเทือนระดับปานกลาง ก็อาจเป็น "ฟางเส้นสุดท้าย" ที่ทำให้โครงสร้างวิบัติ (Collapse) ได้ทันที

ดังนั้น การลงทุนในการ แก้ไขบ้านทรุด อย่างถูกวิธีโดยวิศวกรผู้เชี่ยวชาญ (เช่น การเสริมฐานราก หรือการยกปรับระดับบ้าน) จึงไม่ใช่แค่การซ่อมแซมเพื่อความสวยงาม แต่คือการ "ซื้อประกัน" ที่ดีที่สุดเพื่อความปลอดภัยของคนในครอบครัวเมื่อต้องเผชิญกับเหตุการณ์ไม่คาดฝันอย่างแผ่นดินไหว



ขั้นตอนที่ 2: ยึดเฟอร์นิเจอร์หนักให้แน่น (Secure Your Space)

ในขณะเกิดเหตุแผ่นดินไหว อันตรายอันดับต้นๆ ไม่ใช่ตึกถล่ม แต่คือ "เฟอร์นิเจอร์ล้มทับ" ของหนักที่ไม่ได้ยึดติดกับผนังจะกลายเป็นอาวุธอันตรายทันที

• ยึดตู้สูง: ใช้ฉากเหล็กหรือสายรัด ยึดตู้หนังสือ, ตู้เสื้อผ้า, หรือชั้นวางทีวี ให้ติดแน่นกับผนัง

• ย้ายของหนักลงต่ำ: จัดเก็บของที่มีน้ำหนักมากไว้ในชั้นล่างสุด

• ตรวจสอบโคมไฟแขวน: ตรวจสอบให้แน่ใจว่าโคมไฟระย้าหรือพัดลมเพดานถูกติดตั้งอย่างแข็งแรง



ขั้นตอนที่ 3: จัดเตรียม "กระเป๋าฉุกเฉิน" (Go-Bag)

เตรียมกระเป๋าเป้ที่พร้อมหยิบและหนีออกจากบ้านได้ทันที ในกรณีที่ต้องอพยพหลังเกิดเหตุ โดยของที่จำเป็นควรมีดังนี้

• น้ำดื่มบรรจุขวด (เพียงพอสำหรับ 3 วัน)

• อาหารแห้ง หรืออาหารที่ให้พลังงานสูง

• ชุดปฐมพยาบาลเบื้องต้น และยาประจำตัว

• ไฟฉาย และแบตเตอรี่สำรอง (หรือวิทยุแบบมือหมุน)

• นกหวีด (สำหรับเป่าขอความช่วยเหลือ)

• สำเนาเอกสารสำคัญ และเงินสดเล็กน้อย



ขั้นตอนที่ 4: วางแผนสื่อสารและจุดนัดพบ

เมื่อเกิดแผ่นดินไหว ระบบสื่อสารมักจะล่มเป็นอันดับแรก และสมาชิกในครอบครัวอาจไม่ได้อยู่ด้วยกัน

• กำหนดจุดนัดพบ: ตกลงกันในครอบครัวว่าจะไปพบกันที่ใดหากพลัดหลงกัน โดยควรกำหนด "จุดนัดพบที่ 1" (ใกล้บ้าน เช่น หน้าบ้าน) และ "จุดนัดพบที่ 2" (ไกลออกไป เช่น สวนสาธารณะในชุมชน)

• เบอร์ติดต่อฉุกเฉิน: สอนให้สมาชิกในครอบครัวจดจำเบอร์ติดต่อสำคัญ หรือจดใส่กระดาษพกติดตัวไว้



ขั้นตอนที่ 5: เรียนรู้หลัก "หมอบ-หาที่กำบัง-ยึดเกาะ" (Drop, Cover, Hold On)

นี่คือหลักสากลที่สำคัญที่สุดในการเอาชีวิตรอด "ระหว่าง" ที่แผ่นดินกำลังสั่นไหว

• หมอบ (Drop): หมอบลงกับพื้นทันที

• หาที่กำบัง (Cover): มุดเข้าไปใต้โต๊ะที่แข็งแรง หรือหาโครงสร้างที่แข็งแรงกำบังศีรษะและลำคอ หากไม่มีที่กำบัง ให้ใช้แขนบังศีรษะและหมอบชิดกำแพงด้านใน

• ยึดเกาะ (Hold On): ใช้มือข้างหนึ่งยึดขาโต๊ะไว้ให้แน่น และเตรียมพร้อมที่จะเคลื่อนที่ตามโต๊ะหากโต๊ะขยับ

ข้อห้าม: ห้ามวิ่งออกไปนอกอาคารขณะที่ยังสั่นไหว, ห้ามใช้ลิฟต์, และห้ามยืนใกล้หน้าต่างหรือกระจก



ขั้นตอนที่ 6: การปิดวาล์วและระบบสาธารณูปโภค

หลังจากการสั่นไหวครั้งแรกสงบลง ภัยอันตรายที่มักตามมาคือ "ไฟไหม้" จากแก๊สรั่ว หรือไฟฟ้าลัดวงจร

• เรียนรู้ตำแหน่งและวิธีปิดวาล์วแก๊สหลัก, เบรกเกอร์ตัดไฟ, และวาล์วน้ำของบ้าน

• หากได้กลิ่นแก๊สรั่ว ให้รีบปิดวาล์วหลัก (ถ้าทำได้อย่างปลอดภัย) และอพยพออกจากพื้นที่ทันที



ขั้นตอนที่ 7: การเตรียมความพร้อมด้านจิตใจและความรู้

ความตื่นตระหนกคือศัตรูที่อันตรายที่สุด การ "ซ้อมแผน" เป็นประจำจะช่วยลดความกลัวและทำให้ร่างกายจดจำสิ่งที่ต้องทำได้โดยอัตโนมัติ การมีความรู้ที่ถูกต้องและแผนการรับมือที่ชัดเจน คือการเตรียมพร้อมที่ดีที่สุด